Het Studenica-klooster in Servië staat vanwege zijn bijzondere fresco’s en architectuur, en vooral ook zijn belangrijke rol in de Servische geschiedenis op de UNESCO-Werelderfgoedlijst.
De route naar het Studenica-klooster
We rijden er vanaf camping Zlatar in 3 uur uur naartoe over een mooie, niet te bochtige weg door de bergen. We kiezen niet de kortste, maar de makkelijkste route: als we de camping afrijden, slaan we rechtsaf en rijden naar de D29. Die volgen we tot Sjenica. Daar nemen we de D21 en die volgen we helemaal tot Novi Pazar. Daar pakken we de E761. Die volgen we naar het noorden tot in Ušće en daar slaan we in het dorp, direct na de river, linksaf naar het Studenica-klooster (weg 30).
Guesthouse bij het klooster
Voor we het kloosterterrein oplopen, drinken we een kop koffie op het terras van het aangrenzende guesthouse. Het is gratis, maar een bijdrage voor het onderhoud van het klooster wordt op prijs gesteld. Je kunt er ook eten; dat is wel gewoon tegen betaling. Een oude vrouw vraagt wat aan de kelner en begint dan smakelijk te eten van de resten van een maaltijd. Aan de ene kant mooi om te zien, want ze heeft er een koninklijk maal aan, maar aan de andere kant ook schrijnend, want de vrouw moet natuurlijk wel haar schaamte overwinnen om dit te doen.
Overnachten in het guesthouse
Je kunt in het guesthouse overnachten. Het telefoonnummer om te reserveren is +381 64 64 67 492.
Camperplaats bij het Studenicaklooster
En de parkeerplaats van het guesthouse is een prima camperplaats. Zeker als je er de maaltijd gebruikt, ben je welkom om er te overnachten. Het is er rustig en het omringende landschap is prachtig. Vlak bij het klooster is nog een parkeerplaats waar je met je camper kunt overnachten. Zelf vinden wij het nog wat te vroeg op de dag, dus wij rijden na ons bezoek nog een stukje door naar het noorden, richting Belgrado.
UNESCO Werelderfgoed
We kunnen ons op zich wel voorstellen dat het Studenica-klooster op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat, maar we zijn een beetje verwend; het Rilaklooster in Bulgarije en de beschilderde kloosters in het noordoosten van Roemenië zijn veel indrukwekkender. En jammer genoeg mag je niet in de woonverblijven, maar alleen in de kerken. Misschien moeten we ooit nog eens terug, want lang niet alles is op dit moment te zien vanwege restauratiewerkzaamheden. Die werkzaamheden zélf zijn dan wel weer interessant om te bekijken.
De geschiedenis van het klooster
De geschiedenis van het Studenica-klooster begint meer dan acht eeuwen geleden met de bouw van de kerk van de Heilige Maagd Maria, 11 kilometer van Ušće. Stichter van het klooster was grootžupan (‘grootprins’) Stefan Nemanja (die leefde van 1113 tot 1199).
Gesticht door de heerser van Servië
Stefan Nemanja – heerser van Raška, een regio in het huidige Servië – veroverde omliggende gebieden en vestigde de sterke en welvarende staat Servië. Zijn afstammelingen, de Nemanjić dynastie, heersten over Servië tot het in 1371 uit elkaar viel.
Heilig verklaard
Tegen het einde van zijn leven nam Stefan Nemanja de kloosternaam Simeon aan en trad toe tot een kloosterorde op de berg Athos in Griekenland. Hij overleed daar al snel. In 1207 bracht zijn jongste zoon Sava zijn overblijfselen (relikwieën) naar Servië en begroef ze in Studenica. De Servisch-Orthodoxe Kerk verklaarde hem heilig als Sint Simeon Myrrh-Gusher. Zijn relikwieën worden nog steeds als religieuze schat in het Studenica-klooster bewaard.
Kerkelijk centrum van Servië
Nadat Simeon naar de berg Athos vertrok, bouwden zijn zoons op zijn nadrukkelijk verzoek verder aan het klooster. Sava was de eerste aartsbisschop van de onafhankelijke Servische kerk en overste van het Studenica-klooster. Studenica werd het kerkelijk centrum van Servië. Het diende ook als mausoleom van de Nemanjić dynastie.
Verwoesting en herbouw
Ook latere afstammelingen van Stefan Nemanja bouwden verder aan het klooster. Tijdens de hoogtijdagen van het klooster, in de tweede helft van de 17e eeuw, waren er volgens sommige documenten maar liefst 14 kerken en kapellen in het kloostercomplex, waarvan er nu nog 3 staan. De Kerk van de Heilige Maagd (Theotokos), de Kerk van St. Joachim en Anne (de Koningskerk) en de St. Nicolaaskerk.
Het klooster heeft in de loop der eeuwen vaak te lijden gehad onder aanvallen en plunderingen door Turken en andere vreemde mogendheden. Gebouwen, beelden en fresco’s werden daarbij verwoest of sterk beschadigd. Ook een grote aardbeving en branden veroorzaakten enorme schade. Maar telkens werd er weer herbouwd en gerestaureerd.
Architectuur, fresco’s en beeldhouwwerk
De architectuur van de Kerk van de Heilige Maagd is een mengvorm van Romaanse en Byzantijnse stijl. De kerk was daarmee het eerste voorbeeld van een nieuwe bouwstijl: de Raška School.
Gebeeldhouwde decoraties
Bijzonder aan de architectuur van de Kerk van de Maagd zijn de gebeeldhouwde decoraties. Het driedelige raam boven het altaar is het mooiste. Het timpaan (de boog boven het raam) is gedecoreerd met ranken, geflankeerd door een draak en een fabeldier (een combinatie van een draak en een haan). De raamkozijnen bestaan uit sierstroken met dieren met een symbolische betekenis, bijvoorbeeld het lam met een kruis.
Fresco’s
In de Kerk van de Heilige Maagd en de Koningskerk is een collectie waardevolle Byzantijnse muurschilderingen uit de 13e en 14 eeuw bewaard gebleven. Ze zijn in 1569 gerestaureerd door een heel vakkundige schilder. In 1846 zijn ze nog een keer vernieuwd, maar helaas heeft die laatste restauratie meer kwaad dan goed gedaan. Op dit moment is er weer een grootschalige restauratie aan de gang.
Net als in Bulgarije en Roemenië waren de kerken van het Studenica-kloostercomplex ooit ook helemaal met fresco’s beschilderd, maar deze zijn niet zichtbaar meer.
Bronnen: Het boekje Studenica Monastery door Mirjana Šakota (gekocht in het klooster) en de websites waarnaar ik hierboven link.
Meer kloosters en kerken
Wil je meer Middeleeuwse kloosters en kerken bezoeken? Op www.serbia.com/visit-serbia/monasteries-and-churches vind je informatie.
Campertrip Servië
Lees mijn bericht met de complete routebeschrijving van onze reis naar en door Servië: Campertrip Servië.
This entry was posted in Europa