De kust van de Algarve in Portugal is beroemd vanwege de prachtige rotsformaties. Deze vind je in het westen. Wij overwinterden twee keer in de oostelijke Algarve en de kust daar is heel anders, maar ook bijzonder. Die wordt namelijk gevormd door het natuurgebied de Ria Formosa. En over dat natuurgebied gaat dit artikel.
Inhoudsopgave
Ria Formosa is beschermd natuurgebied
Het Ria Formosa Nature Park is 60 kilometer lang. Het loopt grofweg van Faro tot net voorbij Cacela Velha, dat richting de Spaanse grens ligt. Er was eeuwenlang een goede balans tussen de menselijke activiteiten en de natuur. Maar toen het massatoerisme opkwam in de Algarve liepen de natuur én het cultureel erfgoed van de kuststrook ernstige schade op.
Daarom riep de Portugese overheid de Ria Formosa in 1978 uit tot natuurreservaat. En in 1987 werd dit veranderd naar natuurpark. Die status blijft namelijk ruimte geven aan de activiteiten van mensen.
Inmiddels is de Ria Formosa ook internationaal erkend als belangrijk natuurgebied. Bijvoorbeeld als Wetland van Internationaal Belang door het Ramsar-verdrag.
De natuur van de Ria Formosa bestaat uit de lagune, duinen, moeras, zeegras-‘weilanden’ en een strook vasteland. In elk leefgebied komen specifieke dieren en planten voor. Sommige leven er altijd, andere rusten er even uit, of wonen er alleen ’s winters.
Downloads voor vogelaars
Flyer Discover the Birds of the Algarve (west (pdf)
Flyer Birdwachting in the Algarve (pdf)
[Lees verder onder de foto’s]
De mens en de Ria Formosa
Al eeuwenlang wonen er mensen in de Ria Formosa en al eeuwenlang vissen ze er, verzamelen er schaaldieren, winnen er zout, boeren er, en wonen er natuurlijk. En ‘sinds kort’ recreëren ze er ook.
Zoutpannen
De zoutpannen in de Ria Formosa produceren de helft van het zeezout van Portugal. Het zout wordt zomers wel 3 of 4 keer ‘geoogst’. De zoutpannen zijn aangelegd ten koste van een deel van de moerasgebieden, maar vormen gelukkig toch een prima nieuwe leefomgeving voor vogels. Zo heb je bijvoorbeeld grote kans om groepen flamingo’s te zien. Kom niet te dichtbij, want dan verstoor je ze. Neem liever een verrekijker of camera met zoomlens mee!
Visserij en het verzamelen van schaaldieren
De Ria Formosa is belangrijk voor de visserij, omdat de lagune de kraamkamer van veel vissoorten is. Niet voor de visvangst zelf dus. Al sinds mensenheugenis verzamelen mensen bij laagtij schaaldieren in de lagune van de Ria Formosa. Sinds het midden van de 20ste eeuw niet alleen meer eenvoudig, met de hand (al zie je dat nog steeds), maar ook op grote schaal, in mossel- en oesterkwekerijen. Die oesterkwekerijen zijn trouwens een probleem. Want de oesters horen oorspronkelijk niet thuis in de Ria Formosa en bedreigen de populatie van schaaldieren die dat wel doen.
Toerisme in de Ria Formosa
Eerst kwamen toeristen alleen genieten van zon, strand en zee, en tegenwoordig ook van de natuur en om te wandelen, fietsen, duiken, golfen, varen enz.
Landbouw
De droge grond van de strook vasteland van de Ria Formosa is geschikt voor het verbouwen van johannesbroodbomen, amandelbomen, vijgenbomen en olijfbomen. De boeren zijn weggetrokken en hun boomgaarden voor een groot deel verwilderd, maar de bomen zijn er nog wel.
De boeren verbouwden ook citrusvruchten. Die hebben veel water nodig, daarom irrigeerden ze de citrusboomgaarden. Het water werd met noria’s uit waterputten getakeld en in tanks bewaard. (Meer uitleg onder de kop Bezoekerscentrum.)
Ten oosten van Moncarapacho zijn er nog steeds sinaasappel-, citroen- en mandarijnboomgaarden, maar tegenwoordig wordt er op veel grotere schaal geïrrigeerd. Die intensieve irrigatie, plus het verlies van biodiversiteit en het weglekken van chemicaliën in de lagune zijn een bedreiging voor het natuurgebied.
Bij Moncarapacho (onze overwinterstek) is juist een citrusboomgaard vervangen voor een olijfboomgaard, omdat olijven veel minder water nodig hebben. Ik schreef daar een artikel over: Olijfboerderij Monterosa.
Dennenbossen
Op de kuststrook van de Ria Formosa staan ook veel stukken bos met dennen. Onder andere de sjieke parasoldennen.
Stadjes en dorpen in de Ria Formosa
Deze dorpen en stadjes in de Ria Formosa zijn leuk om te bezoeken: Faro, Olhão, Fuseta, Santa Luzia, Tavira en Cacela Velha. Klik op de links voor mijn blogberichten.
Fietsen door de Ria Formosa
Door de Ria Formosa loopt een deel van de Ecovia do Litoral. Deze fietsroute loopt van Sagres in het westen van de Algarve helemaal tot Vila Real de Santo Antonio aan de Spaanse grens. Hij is duidelijk bewegwijzerd.
Heel jammer: bij de etappe van Fuseta naar Olhão kun je via een prachtige houten brug en netjes aangelegde paden fietsen, maar de route wordt een aantal keren onderbroken. Daar moet je door het moeras en over het strand ploeteren, of je fiets door een greppel tillen, en een stukje over de doorgaande EN125-weg fietsen. Het is allemaal wel te doen, maar je wordt er niet echt blij van.
Van Fuseta kun je wel heel mooi naar Tavira fietsen, via fietspaden, karresporen en landweggetjes. De etappe begint vlakbij station Moncarapacho-Fuseta. Neem vanuit het dorp gezien het eerste weggetje na het station rechts en volg dan de wegwijzers.
De andere etappes van de Ecovia do Litoral heb ik niet gefietst, dus daar kan ik niets over zeggen.
Praia do Barril met het ankerkerkhof
Als je over de Ecovia do Litoral van Fuseta naar Tavira fietst, kom je vanzelf langs Praia do (= strand van) Barril. Leuk voor een tussenstop, maar zeker ook de moeite waard om speciaal naartoe te rijden. Het is één van de stranden van Ilha de Tavira en je kunt het lopend of met een treintje bereiken. Het strand is prachtig en er zijn winkeltjes, barretjes en een restaurant met een klein museum. Allemaal in oude, opgeknapte visserswoninkjes.
Dé bezienswaardigheid op Praia do Barril is het Ankerkerkhof in het duingebiedje achter het strand. De ankers hielden de netten waarmee tonijn gevangen werd op de zeebodem vast. Ze vonden op Praia do Barril hun laatste rustplaats.
Vanaf het vasteland gezien is 1,5 km naar rechts een naturistenstrand.
[Lees verder onder de foto’s]
Wandelen in de Ria Formosa
De Ecovia is prima geschikt als wandelpad en er lopen kleinere wandelpaadjes door de lagune en rondom de zoutpannen. En in de Guide to walking trails in the Algarve (pdf) staan een aantal wandelroutes in de Ria Formosa:
42 São Lourenço Trail
46 Ilha da Culatra Trail
50 Nature Discovery Trail of the Marim Environmental Education Centre
54 Praia do Barril Trail
62 Ludo Trails
Boottochten
Natuurlijk kun je de lagune van de Ria Formosa ook per boot verkennen. Een oversteek naar één van de eilanden voor de kust is al een mini-rondvaart op zich, maar je kunt natuurlijk ook met een echte rondvaart mee. Die starten o.a. vanuit alle grotere plaatsen in de Ria Formosa.
Eilanden voor de kust
De lange, smalle eilanden en schiereilanden vormen een buffer tussen de oceaan en het vasteland. Daarom heten ze barrière-eilanden. Ze bestaan aan de oceaankant uit strand en aan de vastelandkant uit duinen. Er zijn bescheiden stranden op het vasteland, maar de mooiste en grootste stranden vind je op de eilanden.
Lees ook mijn artikel over Ilha da Culatra.
Bezoekerscentrum Ria Formosa
Bij Olhão is het bezoekerscentrum van de Ria Formosa, het Marim Environmental Education Centre (CEAM). Aanrader is het natuurleerpad van een kleine 3 kilometer, met stops bij onder andere een getijdenmolen, vogelhutten, een Romeinse opgraving en een oude noria. En bij het bezoekerscentrum zelf. Met een interessante expositie over alles wat met de Ria Formosa te maken heeft.
Getijdenmolen
De getijdenmolen gebruikt het tij als energiebron om graan mee te malen. Deze techniek stamt al uit de 13e eeuw. De getijdenmolen bij het bezoekerscentrum is in 1885 gebouwd en hij werkte tot 1970.
Romeinse zouttanks
De Romeinen wonnen al zout uit zee. Ze gebruikten deze om vis te zouten. Dat gebeurde in stenen tanks, waarvan je nu de ruïnes nog ziet bij het bezoekerscentrum.
Noria
De noria (of nora) is door de Arabieren uitgevonden. Je takelt er water (in metalen kannen) mee uit de bron. Grote noria’s werden door rondjes lopende ezels aangedreven en kleine met de hand. Het water liep via een smal aquaduct in een open tank. Je ziet nog steeds heel veel nora’s op het Portugese platteland, (resten van) aquaducten en tanks, en sommige worden nog gebruikt.
Kijk voor meer informatie over het bezoekerscentrum op de website Marim Environmental Education Centre.
Pin dit bericht:
Excursies
Je kunt de Ria Formosa prima zelf verkennen, maar ook met een georganiseerde excursie. Als je die via de advertentie hieronder boekt, kost dat jou niets extra’s en krijg ik een kleine commissie. Die helpt mij deze website te onderhouden.
This entry was posted in Europa