De wandelroute Landgoederen rond Cothen is een afwisselende luswandeling van ca. 17 kilometer over een aantal Utrechtse landgoederen. Ik geef je in dit artikel een beschrijving met heel veel weetjes (ook leuk om te lezen als je niet gaat wandelen). Plus een tip voor een langere wandeling door hetzelfde gebied.
Inhoudsopgave
Het dorpje Cothen
Cothen is van oudsher een pittoresk boerendorp aan de Kromme Rijn. In de 19e eeuw vormde die rivier de belangrijkste verbinding met de buitenwereld. Krommerijnsche schuiten verzorgden het vrachtvervoer naar en van de stad Utrecht. Tip voor als je meer over Cothen wilt weten: Dorpswandeling met stadsgids.
Het dorp heeft een snackbar – Het Oude Raedthuys (hier kom je langs op de wandeling) – en het bruine café waar wij onze wandeldag eindigen: Eetcafé het Molentje. Voor boodschappen moet je naar Wijk bij Duurstede (dat ligt gelukkig vlak bij), want Cothen heeft geen supermarkt.
Beschrijving wandelroute Landgoederen rond Cothen
De wandelroute Landgoederen rond Cothen is ontwikkeld door Natuurmagazine Roots en ik vond hem op de website Wandelnet. Ik wandel de route op 2 achtereenvolgende zondagen. De 1e keer in mijn eentje en de 2e keer met mijn wandelclub. Dat vóórlopen blijkt verstandig: de Roots-route loopt over landgoed Leeuwenburgh, via de Leeuwenburgerlaan en als ik die vanaf de Gooyerdijk insla, stuit ik op een bordje ‘verboden toegang’.
Gelukkig zijn er voldoende alternatieven om toch op de Langbroekerdijk te komen, waar je de route weer kunt oppakken. Met mijn wandelclub neem ik 2 afslagen eerder (zie mijn Wikiloc-route hieronder), maar je kunt ook juist iets verder lopen en net voordat je rechts de Vossensteinsteeg hebt gepasseerd linksaf slaan en naar de Langbroekerdijk lopen. Bijvoorbeeld via de route van de afbeelding hieronder, in tegengestelde richting. Dat is wel een kilometer langer, maar heeft minder asfalt.
Ik start de route bij bushalte Cothen en doe de wandeling in omgekeerde volgorde. Dat laatste heel bewust, om meerdere redenen:
1.) Na een half uur lopen een koffie- en plaspauze bij restaurant De Jonge Graaf. Fijn, omdat we vanaf Amersfoort een uur in de bus hebben gezeten. Tussen kasteel Sandenburg en kasteel Hardenbroek staat een picknickbank, waar je ook pauze kunt houden.
2.) Het laatste stuk lopen we over het jaagpad langs de Kromme Rijn. Ik vind dat een leuke laatste etappe.
3.) De wandeling eindigt bij het nostalgische Eetcafé Het Molentje, waar we gezellig een biertje drinken met een portie bitterballen, voor we weer op de bus stappen (het is 4 minuten lopen naar de halte).
Je vindt deze en meer landgoedwandelingen in wandelgids 5 van Roots hier onder.
Ridderhofsteden
De meeste landgoederen in de provincie Utrecht waren oorspronkelijk ridderhofstad. Dat is de naam van een landgoed (huis en terrein), waarvan de eigenaar lid was van de ridderschap. De eerste keer dat het begrip ridderhofstad voorkomt is in 1512. Er werd toen bepaald dat bezitters van een ridderhofstad geen belasting hoefden te betalen. Dit leidde ertoe dat zo veel mensen belastingvrijstelling eisten, dat ze de voorwaarden strenger maakten. Zo moesten je ouders van adel zijn en moest je een vermogen hebben. Het bezit van een ridderhofstad was ten tijde van de Republiek ook gewild omdat je als ridder zitting mocht nemen in de staten van Utrecht.
In de Gouden Eeuw (17e eeuw) kochten rijke stedelingen de voormalige ridderhofsteden, knapten de gebouwen op, legden er parken omheen en gebruikten ze als luxe zomerverblijven (buitenplaatsen). Nog tot in de 18e eeuw moesten de ridderhofsteden aan bepaalde eisen van versterking voldoen, zoals een gracht en ophaalbrug.
Ridderhofstad is typisch een term uit de provincie Utrecht. In andere delen van Nederland hadden ze andere termen: Havezate in Drente, Gelderland en Overijssel, Stins in Friesland en Borg in Groningen.
Landgoederen rond Cothen – Rhijnestein
Vanaf de bushalte wandelen we Cothen uit over landgoed Rhijnestein, van oorsprong een Middeleeuwse ridderhofstad. In de tweede helft van de 19e eeuw bouwde de toenmalige burgemeester van Cothen en Langbroek, W.A. van Beeck Calkoen, een middenstuk aan de bestaande woontoren en een 2e, nieuwe toren, en ging er met zijn gezin wonen.
Het landgoed is niet toegankelijk. Alleen op Open Monumentendag – de 2e zaterdag van september – mag je door de tuin en het park wandelen.
Brink en boomgaard
We wandelen even verderop de bebouwing van Cothen weer in en komen langs de boomgaard aan het Ambachtpad, de monumentale huizen aan de Brink en de Agneskerk uit de 13e eeuw. Dit buurtje is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Deze verkoopvideo geeft een mooie indruk:
Landgoed Sandenburg – gekleurde luiken
Boerderijen en arbeidershuisjes op de Nederlandse landgoederen hebben vaak luiken met een bepaald kleurenschema en patroon. Die zijn gebaseerd op de familiewapens van de (adellijke) eigenaren. De pachtboerderijen van het landgoed Sandenburg hebben luiken met een witte zandloper op een rood veld, met een donkere omlijsting.
Landgoederen rond Cothen – kasteel Sandenburg
Kasteel Sandenburg wordt rond 1300 voor het eerst vermeld, als ‘woontoren met zes merghen lants’. In de loop der tijd hebben ze de toren uitgebouwd tot woontoren en kasteel. In 1538 is Sandenburg als Ridderhofstad erkend. Het kasteel was in die tijd uitgegroeid tot een complex met een toren, verschillende woonvleugels en een gracht eromheen.
In 1792 kocht G.C.C.J. Baron van Lynden landgoed Sandenburg. Hij werd daarmee ‘heer van Sandenburg’, en de familienaam veranderde naar Van Lynden van Sandenburg. Je mag over het landgoed wandelen, behalve waar bordjes ‘privé’ staan. De Oranjerie is in gebruik als trouwlocatie en voor zakelijke ontvangsten. In het Koetshuis en de Oude Stal zijn kantoren gevestigd. De gerenoveerde Schaapskooi kun je huren als vakantiehuisje. Het kasteel wordt nog steeds door de familie van Lynden van Sandenburg bewoond.
Landgoed Hardenbroek
Kasteel Hardenbroek is ook een voormalige ridderhofstad. Resten van het Middeleeuwse gebouw zijn bewaard gebleven, maar in de 18e eeuw is het een aantal malen verbouwd en uitgebreid. Het terrein is vrij toegankelijk, maar het huis zelf niet, want daar wonen mensen.
Landgoed Leeuwenburgh
Het huis landgoed Leeuwenburgh werd gebouwd in 1657 in opdracht van de Utrechtse patriciër Gerard Zoudenbalch. Hij gaf het zijn naam. Het bestond uit drie verdiepingen en had een gracht. Via een stenen brug kwam je bij de ingang op de eerste etage. Tien jaar later kocht Melchior Toussain het huis en noemde het Leeuwenburgh. Het wisselde daarna nog regelmatig van eigenaar en kwam uiteindelijk, in 1854, in bezit van de familie Beaufort, die tot vandaag eigenaar is van het landgoed.
Landgoed Leeuwenburgh is toegankelijk voor wandelaars, behalve het huis en directe omgeving. Op dit bord bij de ingang van de Leeuwenburgerlaan staat meer informatie:
Huis Molenstein
Het huis Molenstein hoort bij het landgoed Leeuwenburgh en staat tegenover het kasteel. Het ziet er uit als een kerkje, maar dat is het niet, al werd het in de 17e eeuw wel gebruikt als katholieke schuilkerk. Maar toen zag het er nog helemaal niet uit als kerkje. Het was een douairièrewoning (douairière is de aanduiding voor een weduwe van een adellijk heer). In 1821 kocht A.J. de Beaufort, de eigenaar van landgoed Leeuwenburgh, het. Hij liet het in 1854 ingrijpend verbouwen tot kapel (zonder dat het die functie kreeg) en duiventoren. In de 2e helft van de 20ste eeuw werd Molenstein als rietopslag gebruikt. In 2009 is het gebouw gerestaureerd en uitgebouwd; sindsdien is het weer een woonhuis.
Meer landgoederen rond Cothen
Er zijn nog meer landgoederen in de directe omgeving van Cothen:
Maarten van Rossem vertelt over het gebied
Maarten van Rossem vertelt in deze video uit 2012 over het gebied Langbroek, waar de wandelroute Landgoederen rond Cothen doorheen loopt en over de kastelen met hun woontorens. Interessant!
Alternatief voor Landgoederen rond Cothen: Trage Tocht Doorn
De wandelroute Landgoederen rond Cothen gaat voor een vrij groot deel over asfaltwegen met autoverkeer. Niet echt hinderlijk, vind ik. Maar mijd je het asfalt liever, dan is de Trage Tocht Doorn een alternatief. Die volgt ongeveer hetzelfde traject maar leid je via een pad over de Utrechtse Heuvelrug in plaats van over de weg. Hij start en eindigt in Doorn, met een mogelijke pauze bij de horeca in Cothen. Maar je kunt ook bij de bushalte in Cothen beginnen. De route is 21 kilometer, dus wel een stuk langer dan de wandelroute Landgoederen rond Cothen. Je kunt de Trage Tocht Doorn voor een klein bedrag downloaden via de wandelzoekpagina.nl.
Hoe kom je in Cothen en Doorn?
In Cothen en Doorn is geen treinstation, maar er stoppen lijnbussen. Zelf neem ik bus 56 r. Wijk bij Duurstede vanuit Amersfoort. Deze rijdt via Doorn en Cothen. Ik kan ook de trein naar Utrecht nemen en daarvandaan met de bus verder, maar helemaal met de bus vind ik makkelijker en leuker.
Overnachten in of rond Cothen
In restaurant de Jonge Graaf (waar wij koffiepauze houden) is Bed & Breakfast De Bloesem. Je kunt dus ook hier de landgoedwandeling starten.
Cothen heeft midden in het dorp een camping: Bossewaard. De beide routes uit dit artikel komen hier langs, dus je kunt vanaf de camping zo Cothen wandelen.
Op een kwartier fietsen van het startpunt van de wandelen ligt camperplaats Aan het Dorp. Een leuke plek, met sanitair en voorzieningen voor de camper. Wij stonden hier een paar jaar geleden met de camper en dat beviel prima.
Een kwartier fietsen de andere kant op is Camperplaats de Wijkse Haven in Wijk bij Duurstede (maar 3 plekken en reserveren niet mogelijk.)
.
Kasteelmusea in de provincie Utrecht
Wl je – net als Maarten van Rossem – graag een kijkje nemen in de kastelen in de provincie Utrecht? Op de website Utrechtse buitenplaatsen vind je 5 kasteelmusea (op de homepage even naar beneden scrollen).
Meer van mijn blogartikelen over landgoederen in Nederland:
Kamperen op landgoed Quadenoord
Natuurkampeerterrein De Oldenhof bij Vollenhove
This entry was posted in Europa