Charolas en Mostra de Xarém in het Pavilhão de Eventos van Moncarapacho. Wim en ik zien de aankondiging en willen dat wel eens meemaken. We vinden van tevoren op internet wat Xarém is, maar pas als we er zijn, ontdekken we wat charolas zijn. Geen carols, zoals ik vermoedde, maar muziekgroepen die het nieuwe jaar inluiden. Een oude traditie in de oostelijke Algarve. Inmiddels heb ik hier meer over gevonden; je leest het hieronder.
Lees ook mijn uitgebreide blogartikel over Moncarapacho in de oostelijke Algarve.
Inhoudsopgave
Wat is Xarém
Xarém is een typisch gerecht van de Algarve. Het is een dikke soep met een basis van maïspuree. Eigenlijk is Xarém de naam van de puree, een soort Portugese polenta die al meer dan 1000 jaar zou bestaan. Ik vond dit recept op internet. Maar bij deze Mostra de Xarém bedoelen ze er de soep mee. Die wordt aangevuld met ingrediënten die per regio verschillen. Zoals mosselen, sardientjes, gerookt spek, ham, varkensworstjes of een combinatie ervan.
Bij de Mostra de Xarém (wat letterllijk ‘Xarém-show betekent) koken ze ter plekke allerlei soorten Xarém. De opbrengst van de verkochte kommetjes soep gaat naar een goed doel, in dit geval de plaatselijke voetbalclub.
De Mostra de Xarém wordt meerdere keren per jaar georganiseerd in Moncarapacho. En als wij er zijn, is dat in combinatie met de Charolas.
Wat is Charolas
Charolasgroepen zijn muziekgroepen die begin januari rondtrekken om dorpsgenoten een goed nieuwjaar te wensen. Vanouds van deur tot deur, in de hoop op wat geld of een lekkernij. Tegenwoordig trekken ze van podium naar podium in verschillende plaatsen, waar ze optreden op evenementen die de gemeentes organiseren. In de bioscoop, het cultureel centrum of, zoals in Moncarapacho, de evenementenhal. Aan de vaandels zie je waar ze vandaan komt, en ik zie ook groepen die sweaters met de naam van hun Charolasgroep erop dragen.
Zo’n charolasgroep is een gelegenheidsgezelschap van 20 of meer mensen. Bij elke groep spelen een paar leden een instrument. Bijvoorbeeld gitaar, viool of ander snaarinstrument, een koperblaasinstrument of accordeon. De rest van de groep vormt de – essentiële – ritmesectie. Met tamboerijnen en castagnetten, die versierd zijn met kleurrijke linten.
Oorsprong van deze traditie
Het ritueel van het zingen van huis tot huis stamt uit de tijd van de Romeinen. Zij vierden het zonnewendefeest. Daarbij riepen zij de god Janus aan (naar wie januari vernoemd is) en vroegen hem om bescherming voor het komende jaar. Janus is de god van ingangen en uitgangen, van deuren en poorten, van verleden en toekomst. Hij wordt afgebeeld met een dubbel gezicht. Het ene naar links gericht, het andere naar rechts gericht. Dit staat (o.a.) symbool voor de jaarwisseling: het oude jaar vertrekt en het nieuwe arriveert. Met de komst van het christendom werden deze aanroepingen omgezet in lofliederen voor het kindje Jezus.
De onderdelen van het Charolas-optreden
Elk optreden heeft een vast stramien. Ik heb de onderdelen op internet gevonden en ik weet niet zeker of ik de Google-vertaling van de Portugese uitleg goed begrijp. Ik herken wel een aantal elementen van de optredens die wij bijwonen.
• Het optreden begint met een instrumentale mars en/of paso doble.
• Daarna zingt de groep een aantal liederen – de Canto Velho (oud) en de Canto Nova (nieuw) -, waarbij een solist de coupletten zingt en de complete groep de refreinen. De Canto Velho gaat vrijwel altijd over de geboorte van Jezus. De Canto Novo heeft een wereldser tekst.
• Een vast onderdeel is de Valsa das Vivas, letterlijk vertaald de ‘Proost-wals’. De groep herhaalt keer op keer hetzelfde instrumentale stuk muziek en tussendoor komen verschillende groepsleden naar de microfoon om goede nieuwjaarswensen te roepen of kritiek te geven op gebeurtenissen van vorig jaar. Wij verstaan er natuurlijk niets van, maar het publiek reageert enthousiast.
• Het optreden eindigt met opnieuw een instrumentale mars.
Eén van de groepsleden geeft telkens met een snerpend fluitsignaal het begin of einde van een instrumentaal deel aan. En tegen het einde van elk optreden loopt één van de leden van de Charolasgroep met een versierd kistje langs het publiek om donaties te verzamelen en om het kindje Jezus te laten zien. Want tot mijn verrassing ligt er in elk kistje een popje; baby Jezus. De naam van het kistje is charolas (dit spreek je uit als ‘sjarolas’). Daar komt de naam van deze traditie vandaan.
Hieronder mijn video’s van enkele Charolas-optredens. We blijven niet zo heel lang, want onze oren tuiten al snel doordat de muziek enorm versterkt wordt. Oordopjes aanbevolen. Maar ik raad je zeker aan om deze oude traditie een keer mee te maken! Ze worden in heel veel plaatsen in de oostelijke Algarve georganiseerd – van Faro tot Vila Real de Santo António, aan de Spaanse grens.
Lees ook het artikel Tradities en volksgebruiken van Kerst tot Driekoningen op Portugalportal.
This entry was posted in Europa